GIS یا سامانه اطلاعات جغرافیایی یکی از ابزارهای مهم در برنامه‌ریزی شهری است. با استفاده از این ابزار، اطلاعات مکانی و جغرافیایی شهر، با دقت و کامل جمع آوری، مدیریت، تحلیل و بهره‌برداری می‌شود.
امروز یکی از مسائل عمده شهرهای کشور، فقدان مدیریت واحد شهری و عدم هماهنگی بین ادارات و سازمان های مختلفی است که در امور مختلف شهروندان نقش دارند لذا شهرداری ها اگر نتوانند اطلاعات روز خود را با سرعت و دقت به دست آورند در حل مسائل شهری برنامه ریزی و تامین منابع درآمدی با مشکل روبه رو می شوند. سیستم اطلاعات جغرافیایی همانند بازویی برای مدیریت شهری عمل می کند و می توان پیش بینی و برنامه ریزی لازم را با به کارگیری روش ها و مدل های جدید عملی نمود. سیستم اطلاعات مکانی در امور شهری و شهرسازی، در بخش هایی مانند کاربری اراضی، جمعیت، خدمات شهری، مدیریت زمین و مسکن، معماری، بافت های فرسوده و تاریخی، تاسیسات و تجهیزات شهری، ساخت و ساز، حمل و نقل و ترافیک، گردشگری، اطلاعات عمومی شهری و آموزش و آمار، کمک فراوانی به مدیران شهری، شهرسازان و مشاوران طرح های توسعه منطقه ای و شهری، برای تحلیل وضع موجود و برنامه ریزی کوتاه مدت و بلند مدت می کند.
این اطلاعات شامل موقعیت ساختمان‌ها ،اطلاعات نوع کاربری اطلاعات مربوط به مالکیت و کدپستی( و سایر اطلاعات وابسته به هر ساختمان یا بلوک) وشبکه معابر، خطوط انتقال برق، شبکه‌های گاز، آب و فاضلاب، سیستم‌های حمل و نقل و مواردی از این قبیل است.
در این بخش كاربردهاي GIS در حوزه عملکرد شهرداری و مديريت شهری در اختیار شما عزیزان قرار می گیرد.
الف): برخي مشكلات موجود در شهرداري در خصوص اطلاعات مكان مرجع
• افزايش روزافزون حجم اطلاعات در امور شهري
• پراكندگي اطلاعات مكان مرجع در داخل شهرداري و ساير ارگانهاي ذيربط
• عدم وجود اطلاعات مكان مرجع دقيق، صحيح و بهنگام
• عدم هماهنگي مناسب درون و برون سازماني در اخذ و مديريت اطلاعات شهري
• عدم وجود استاندارد و مكانيزم سيستماتيك اخذ، ذخيره سازي بهنگام سازي، پردازش، نمايش، كاربرد وتبادل اطلاعات درمجموعه شهرداري
• امكان عدم وجود يك تفكر سيستمي در اخذ و مديريت اطلاعات مكاني
• گسترش بي رويه شهرها و تغيير كاربري ها و عدم ثبت و ذخيره سازي به موقع اطلاعات
• عدم اطلاع رساني دقيق و سريع در مورد امكانات، مسائل و مشكلات برنامه هاي مديريت شهري
• عدم توزيع امكانات متناسب با تراكم جمعيت شهري
• عدم دسترسي به اطلاعات دقيق به منظورتعيين هزينه هاي مستقيم وغير مستقيم اجراي يك پروژه
• عدم توجه كافي به نيازهاي اساسي و دراز مدت استفاده‌كنندگان
• وجود بخش اعظم اطلاعات به صورت آنالوگ
• گردش اطلاعاتي نامناسب در شهرداري
• گردآوري اطلاعات تكراري به وسيله واحدهاي مختلف
• مكانيزمهاي متعدد و مختلف در اخذ،ذخيره سازي، بازيابي، بهنگام رساني، پردازش، نمايش ، كاربرد و تبادل اطلاعات مكان مرجع
• جدا بودن اطلاعات مكاني و توصيفي در اغلب موارد
• چگونه مي‌توان مشكلات موجود را حل نمود؟
• تشكيل سيستمي در قالب مجموعه‌اي سازمان يافته و منسجم.
ب) : كاربردهاي عمومي GIS در شهرداري
• مكان يابي
• مطالعه مراكز موجود (ايستگاههاي آتش نشاني، مدارس، منابع آب، پاركهاوفضاي سبزو …) و تصميم گيري در رابطه با ايجاد مراكز جديد به منظورتوزيع بهينه امكانات وخدمات شهري
• مكان يابي موقعيت بهينه براي اجراي پروژه هاي پيشنهادي
• مطالعه پاركهاو فضاي سبز موجود و تصميم گيري در رابطه با ايجاد وتوزيع بهينه مكانهاي جديد
• لزوم شناسايي محدوده هاي بحراني و ويژه در درون بافت شهر و كانون هاي نابسامان در پهنه شهر و حريم استحفاظي آن
• تعيين نزديكترين ايستگاه آتش نشاني و آمبولانس قابل دسترسي به منظور تامين امكانات مورد نياز جهت مقابله با بحران و كمينه سازي خسارات
• تعيين نزديك ترين بيمارستان به محل حادثه
• تعيين نزديك ترين مركز امداد رساني به محل حادثه
• تعيين بهترين مسير ازمركز امداد رساني به محل حادثه
• تعيين نزديك ترين بيمارستان به محل حادثه
• تعيين بهترين مسير ازمحل حادثه به نزديكترين بيمارستان
• تقسيم بندي مجدد مرزهاي مناطق
• تغيير تقسيمات شهري از قبيل تقسيمات مناطق شهرداري، پستي و آماري، در مقاطع مختلف زماني.
• امكان نمايش تقسيمات مختلف شهري (پست، آب وفاضلاب، شهرداري، ...) بر روي يكديگر و بهينه سازي آنها
• اطلاع رساني
• تعيين موقعيت يك ساختمان با وارد كردن يك قلم اطلاعات توصيفي مربوط به آن
• اطلاع رساني عمومي به واحدهاي ارائه كننده خدمات شهري
• ارائه اطلاعات به منظور توسعه و تاسيس مراكز خدمات عمومي مانند: بيمارستان، پارك، كتابخانه، ...
• ارائه اطلاعات مراكز جاذب سفر (تاريخي، مذهبي، ورزشي، فرهنگي)
• طبقه بندي خانه هاي استيجاري بر اساس قيمت، مساحت، دسترسي ها، مجاورتها و ...
• مشخص نمودن مناطق ممنوعه در ساخت و سازهاي شهري با در نظر گرفتن مسائل اشراف، ديد متقابل، ...
• كاربردهاي GIS در حوزه شهرسازي و معماري
• مطالعه و بررسي به خدمت گيري قوانين، مقررات، ضوابط و دستاورد هاي جديد در زمينه شهرسازي و معماري
• تهيه طرح ساختاري و راهبردي (جامع )به كمك وزارت مسكن و شهرسازي و شوراي شهر
• تهيه طرح تفصيلي (موضوعي و موضعي)
• مديريت وبرنامه ريزي توسعه شهري با توجه به امكانات و سياستگزاري هاي مربوطه
• تدوين و نظارت بر اجراي مقررات شهرسازي
• تعيين ميزان دستيابي به اهداف طرح تفصيلي (موضوعي و موضعي)
• مطابقت طرح تفصيلي (موضوعي و موضعي) با طرح ساختاري و راهبردي (جامع )
• مقايسه وضع موجود با طرح تفصيلي (موضوعي و موضعي)
• برآورد هزينه جهت اجراي يك طرح عمراني، با توجه به پارامترهاي مورد نظر
• تعريض راه (با توجه به پارامترهاي مختلف از جمله قيمت زمين، نوع كاربري و …)
• تعيين ماليات زمينهاي مجاور معابر شهري در جهت تعيين استفاده بهينه
• برنامه ريزي واجراي طرحهاي شهري
• صدور پروانه
• ارائه اطلاعات مورد نياز شهروندان در زمينه فعاليتهاي صدورپروانه، پايان كار، خلاف ساختمان و...
• صدور مجوز ساخت واحدهاي فرهنگي، آموزشي، اداري وتجاري، بر اساس اطلاعات موجود در سيستم از قبيل تراكم، متوسط درآمد خانوارها، وضعيت فرهنگي و مذهبي و …
• مديريت و برنامه ريزي شهري
• توزيع بهينه خدمات، تاسيسات و امكانات شهري با توجه به روند توسعه در مناطق مختلف شهري
• سياستگزاري در امر زمين
• كاربري اراضي
• توزيع كاربري بهينه در سطح شهر
• تعيين مساحت كاربريهاي مختلف (فضاي سبز، ...)
• ايجاد موازنه در حجم كار ماموران بازديد ساختمان
• تهيه نقشه هاي كاربردي از نقشه پايه
• نقشه حريم شهر
• نقشه حوزه استحفاظي
• نقشه هاي طرح جامع در دوره هاي مختلف
• نقشه هاي طرح تفصيلي
• نقشه هاي تفكيك وآماده سازي اراضي
• نقشه هاي معماري: ساختمانهاي بلند، اداري و...
• طرح هاي هادي روستايي واقع در محدوده شهر
• نقشه نحوه دفع آبهاي سطحي شهر
• نقشه هاي معابر
• طرح ساماندهي
• طرح بهسازي
